Serwis o II wojnie światowej

U-571

W tym przypadku od historii uciec się nie da. Dla porządku przypomnijmy: Enigma to niemiecka maszyna szyfrująca, do której kod złamali polscy matematycy jeszcze przed wybuchem wojny. W sierpniu 1939 roku skonstruowane przez Polaków repliki Enigmy przekazano Anglikom i Francuzom. Potwierdzenie geniuszu naszych naukowców Brytyjczycy zdobyli we maju 1941 roku, kiedy na Atlantyku alianci przechwycili hitlerowską łódź podwodną, a wraz z nią - przypadkowo - oryginalny egzemplarz Enigmy. Oznaczało to kres niemieckich marzeń o dominacji na morzach. Dodać jeszcze należy, że udział polski w sprawie dekryptażu hitlerowskich szyfrów przez lata był dla Zachodu kwestią wstydliwą: dopiero we wrześniu tego roku brytyjski książę Andrzej oficjalnie przekazał egzemplarz Enigmy premierowi rządu polskiego.

Ten historyczny wstęp wydaje się konieczny w chwili, gdy zaczyna się projekcja "U-571": fabularnym tłem całej sprawy jest bowiem Enigma, a ściślej - amerykański udział w jej przejęciu i złamaniu kodów. W filmie Jonathana Mostowa wygląda to mniej więcej tak: hitlerowskie U-Booty zacieśniają krąg wokół wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, lecz mimo wszelkich wysiłków przerwanie pierścienia zdaje się niemożliwe. Konieczne jest złamanie szyfrów, jakimi posługują się Niemcy, a zadanie to staje się punktem honoru dowództwa US Navy. No i wreszcie udaje wypełnić się misję. Niemiecka łódź podwodna wzywa pomocy, do jej burty przybija łódź ratunkowa, która okazuje się świetnie zakamuflowaną łodzią amerykańską. Amerykanie biorą do niewoli niemiecką załogę, przejmują Enigmę i w tej samej chwili zostają storpedowani przez innego U-Boota.

W tym miejscu zaczyna się nowy film. Na pokładzie U-571 jest garstka Amerykanów i hitlerowski jeniec. Trzeba nie tylko uruchomić silnik, ale i przepłynąć do najbliższego alianckiego wybrzeża. Oczywiście, Niemcy nie zrezygnują ze zniszczenia przechwyconego okrętu, zaś obowiązująca Amerykanów cisza radiowa uniemożliwia poinformowanie sojuszników o trudnej sytuacji załogi. Ciąg dalszy? Przecież wiadomo, kto wygrał wojnę.

Zapisano tony papieru, wykpiwając Hansa Klossa i jego udział w pokonaniu Hitlera, jak i poziom indoktrynacji serialu. Nie oszukujmy się: okręt U-571 jest właśnie takim Klossem - z tą różnicą, że twórcy "Stawki większej niż życie" mieli więcej szacunku dla historii. Ale, prawdę mówiąc, chodziło tu nie tyle o historię, ile o zdyskontowanie powodzenia takich filmów jak "Polowanie na Czerwony Październik" czy "Karmazynowy przypływ". Akcja tamtych filmów rozgrywała się na nowoczesnych okrętach atomowych, gdzie trzeba było stawić czoło nie morzu lecz napiętej sytuacji politycznej. Tu starannie dobrana załoga z Matthew McConaugheyem, Billem Paxtonem, Harveyem Keitelem i Jonem Bon Jovi, zamknięta we wnętrzu mało sterownej łupiny, walczy przede wszystkim z żywiołem. To kino hollywoodzkie oparte na najlepszych tradycjach i tak zapatrzone w siebie, że nikt nie śmie głośno postawić pytania: po co US Navy była Enigma (w rok po zdobyciu urządzenia przez Anglików), skoro załoga S-33 tak łatwo namierzyła uszkodzony okręt U-571? film.onet.pl

Ciekawostki dotyczące filmu oraz wpadki

Erik Palladino miał zapalenie krtani podczas kręcenia sceny z burczącym samolotem. Poruszał więc tylko ustami w trakcie wypowiadania swojej kwestii, a dopiero później podłożył głos.

Na początku filmu, zaraz po tym, jak wybucha pożar w niemieckiej maszynowni, oficer krzyczy, że łódź spada na głębokość 120 metrów. Bliższe ujęcie pokazuje jednak, że łódź szybko się płynie przy powierzchni.

W filmie czarnoskórzy bohaterowie są widocznymi członkami załogi amerykańskiej łodzi podwodnej. W tamtych czasach załogi nie były jednak w pełni zintegrowane i Afroamerykanie służyli przeważnie jako stewardzi lub kucharze.

Po wystrzeleniu pyłu (odpadów) z łodzi podwodnej, ma miejsce wystrzał spod okrętu. Pluski i iluminacje wskazują, że łódź jest na lub blisko powierzchni, a nie na głębokości 150 metrów.

Kilka scen pokazuje ładunki głębinowe wypuszczane w odległości kilku stóp od zanurzonej U-571. Detonacja w takiej bliskości łodzi spowodowałaby katastrofalne zniszczenie i łódź zatonęłaby.

W rzeczywistości łódź podwodna U-571 nie została nigdy przechwycona. To okręty podwodne U-559 i U-110 były tymi przechwyconymi z kodami szyfrującymi przez Brytyjczyków w sierpniu 1941 roku, czyli pięć miesięcy przed przystąpieniem Ameryki do wojny. Natomiast U-570 w rzeczywistości była U-Bootem przechwyconym przez Brytyjczyków pod koniec 1941 roku i używanym jako HMS Graph do początku 1944 roku. Brytyjska Marynarka Królewska używała tej łodzi, by zmylić okręty niemieckie i zniszczyć je przez zaskoczenie.

Nazistowski emblemat umieszczony na S-33 tajemniczo znika w późniejszych scenach.

Enigma użyta w filmie jest autentyczną maszyną. Twórcy obrazu pozyskali ją na potrzeby filmu od prywatnego kolekcjonera.

Kiedy U-571 wysyła wiadomość o niebezpieczeństwie, koła zębate Enigmy są widoczne, kiedy trzy litery tekstu są "wystukiwane" na maszynie. Koło z prawej ręki powinno posuwać się naprzód z każdą literą, ale tak się nie dzieje. W ujęciu widać, jak koło posuwa się do przodu przy jednej literze raz, a przy następnej zaczyna poruszać się do tyłu. Filmowcy użyli prawdziwej Enigmy z czasów wojennych po ponad 55 latach, więc maszyna nie działała już całkiem poprawnie i tym spowodowane były te nieścisłości.

Niemiecki samolot rozpoznawczy ma być Messerschmidtem 109. Jednak główne ujęcie pokazuje inny samolot, gdyż ma niewłaściwe skrzydła.

Przy wejściu na obszar Naval na pierwszym planie znajduje się znak stop. W tamtych czasach znaki takie były żółte z czarnymi literami, a nie czerwone z białymi literami.

W jednej ze scen kilku amerykańskich marynarzy zakłada niemieckie uniformy ze swastyką umieszczoną po przeciwnej stronie koszuli. W kolejnej scenie amerykańscy marynarze ubrani są w unifrormy z wstążką przyznawaną w ramach nagrody , która nie istniała w 1942 roku.

Kiedy niemiecka łódź podwodna napotyka łodzie ratunkowe z ocalałymi, widać strzelca z długą taśmą pełną naboi, zwisającą mu niemal do kolan. Kiedy zaczyna się strzelanina taśma w jego wyprostowanych rękach nie ma więcej niż dwie stopy długości, choć atak trwa nie dłużej niż 15 sekund.

S-33 wyrusza z Kittery w Maine (na budynku za spawarnią widać napis "PORTSMOUTH NAVAL SHIPYARD"), ale kiedy Hirsch przegląda mapę, pokazuje ona, że pozycja U-571 wynosi 52°N, 29°W. Jest to ponad 2000 mil od Portsmouth, ale tylko 1200 mil od Lorient we Francji. U-571 opuściła więc Lorient pierwsza zanim S-33 opuściła Portsmouth (wiemy o tym z pór dnia, zresztą Hirsch też o tym wie) i amerykański okręt dryfuje na wschód. Niemożliwe jest więc to, że S-33 pierwsza się tam znalazła, jak to ma miejsce w filmie.

Jeden z marynarzy nosi znak kotwicy na kołnierzyku swojej koszuli w kolorze khaki. Takie znaki nie zostały jednak wprowadzone aż do 1959 roku.

Kiedy kapitan zostaje wezwany na zewnątrz U-571 przez załogę, okręt "idzie" prosto na niemiecki niszczyciel, zagradzając mu drogę. Widać wtedy działko wycelowane prosto w tym kierunku na U-571. Chwilę później, gdy kapitan każe celować załodze w stacyjkę z radiem niszczyciela, niemiecki niszczyciel odpowiada skierowaniem działka wzdłuż U-571, ponieważ łódź jest teraz pokazana jako celująca w innym kierunku.

Kiedy "Królik" wraca po wystrzeleniu śmieci i ciała Mazzoli, Tyler nakłada płaszcz, a w następnym ujęciu nie ma na sobie żadnego płaszczu.

W początkowej scenie wskaźnik głębokości na U-571 ma gładkie czarne oznaczenia na białym tle. Natomiast w późniejszych ujęciach skala jest podzielona na zielone, żółte i czerwone strefy.

Kiedy Tyler siedzi na werandzie i pali papierosa, pierwsze ujęcie pokazuje, że jest on do połowy nadpalony, w następnym ujęciu papieros jest cały, a w kolejnym znów widnieje jego tylko połowa.

Hirsch mówi, że lokalizacja jest blisko linii CHOP, która przebiega na 30°W. Linia CHOP (CHanged OPerational) została wyznaczona 1 lipca 1942 roku. Jednak w pierwszej scenie Tyler dostaje list z datą 14 maja 1942 roku, a więc wtedy linia CHOP przebiegała wzdłuż 26°W i później 47°W,a z pewnością nie na 30°.

W scenie, gdzie Tyler i Mazzola znajdują się na zewnątrz łodzi podwodnej, przelatuje nad nimi niemiecki samolot, a Mazzola wrzeszczy, jego usta poruszają się niezgodnie z tym, co słyszymy.

W scenie przed załadunkiem łodzi, widać skrzynkę z matariałami wybuchowymi, ale oznakowanie skrzynki to międzynarodowy symbol Ligi Narodów wskazujący na materiały wybuchowe. Liga Narodów powstała jednak dopiero po II wojnie światowej.

Film ma rozgrywać się w maju 1942 roku. Na początku filmu niemiecki dowódca każe zatopić łodzie ratunkowe z ocalałymi po wcześniejszym ataku, twierdząc: "Nie możemy brać na pokład ocalałych - to rozkaz Fuhrera". Pomijając fakt, że to nie Hitler, a admirał Doenitz wydał ten rozkaz, to nie wszedł on w życie aż do tzw. Incydentu Lacońskiego z 17 września 1942 roku.

Podczas testowania znajomości języka niemieckiego u jednego z żołnierzy oficer mówi o niemieckim mieście Koblenz na Renie. W angielskich podtytułach nazwa ta została zapisana jako Koblentz, aby ułatwić odpowiednią wymowę wyrazu.

Kiedy S-33 pierwszy raz się zanurza, Klough trzy razy powtarza alarm o zanurzeniu: Dive! Dive! Dive! Naprawdę alarm taki obejmuje dwa powtórzenia: Dive! Dive!

Wyjaśnienia przed napisami końcowymi, podkreślające fakt przechwycenia Enigmy przez Brytyjską Marynarkę Królewską, zostały dodane tylko z powodu głośnego sprzeciwu ze stony Wielkiej Brytanii, gdzie sądzono, że Hollywood próbuje przypisać ten czyn Amerykanom (którzy nie przechwycili żadnych niemieckich materiałów Enigmy aż do 1944 roku).

Hirsch mówi, że łódź podwodna została zaatakowana "zeszłej nocy o 3 godzinie". Jest to niemożliwe choćby dlatego, że S-33 nie mogła zostać wysłana, kiedy to się zdarzyło, tak więc oficer musiał mieć na myśli noc jeszcze wcześniejszą.

W początkowej scenie przyjęcia widać, że jeden z marynarzy pije piwo Budweiser z nowoczesnego modelu butelki.

Niemcy, co prawda, wprowadzili nową wersję Enigmy w lutym 1942 roku i kod był praktycznie nie do złamania dla aliantów aż do przechwycenia książek z kodami z łodzi podwodnej w październiku 1942 roku. W rzeczywistości była to jednak brytyjska operacja i nie zawierała kroków przedstawionych w filmie. A łódź podwodna U-559 zatonęła sama wkrótce po odebraniu książek z kodami.

W scenie otwierającej mężczyźni dużo piją. Kiedy zostają zwołani na łódź podwodną, doskonale utrzymują równowagę. Następnie obsługują sprzęt i wodują statek bez najmniejszych trudności. Powszechnie wiadomo, że alkohol zmniejsza zdolność do właściwego obsługiwania maszyn.

Tuż przed wystrzeleniem torpedy, widać przez peryskop niemiecki niszczyciel z niemożliwie wyniesionej i znacznie bliższej niż łódź podwodna pozycji.

Kiedy Hirsch instruuje załogę S-33, wskazuje rzeczy na mapie morskiej. Kiedy najpierw widzimy stół z mapą, jedyną leżącą tam rzeczą jest brązowy folder. Potem w zbliżeniu widać folder i zdjęcie Enigmy. W kolejnym ujęciu widać cały stół, ale znów jest tam tylko folder. Następnie Hirsch wyjmuje zdjęcie z folderu.

filmweb.pl